آموزش کالیبراسیون دستگاه بالانس چرخ

مرحله 1 – آماده‌سازی دستگاه و چرخ

1. ابتدا دستگاه بالانس را روشن کنید و مطمئن شوید که در وضعیت آماده‌به‌کار (Ready) قرار دارد و تمامی اجزای آن سالم و بدون مشکل هستند. همچنین محیط کار باید عاری از هرگونه لرزش یا مانع باشد.
2. یک رینگ (چرخ) مناسب و با ابعاد معادل (معمولاً چرخ با قطر متوسط مثل 14 اینچ) را روی شافت دستگاه نصب کنید. چرخ باید به‌درستی و محکم با استفاده از کونیک (مخروطی) و مهره‌های مخصوص روی شافت ثابت شود تا در هنگام چرخش لغزش یا انحراف نداشته باشد.
3. پس از نصب چرخ، ابعاد دقیق چرخ شامل قطر رینگ، عرض رینگ و فاصله چرخ از دستگاه را وارد کنید. این اطلاعات برای دقت در کالیبراسیون ضروری است و هرگونه خطا در واردکردن این مقادیر باعث کاهش دقت بالانس می‌شود.
4. در برخی دستگاه‌ها، باید با فشار هم‌زمان کلیدهای F و C یا پارامترهای مشخص شده، وارد حالت کالیبراسیون (CAL) شوید تا دستگاه آماده انجام تنظیمات اولیه گردد. در این حالت چراغ‌ها روشن شده و عبارت CAL روی نمایشگر ظاهر می‌شود.
5. در این مرحله، دستگاه آماده انجام چرخش اولیه و اندازه‌گیری بدون وزنه کالیبراسیون است. پس از آن وزنه کالیبراسیون (معمولاً 100 گرم) روی رینگ نصب می‌شود تا عملیات کالیبراسیون ادامه یابد.

این مراحلی که در بالا به آن اشاره کردیم مراحل پایه‌ و ضروری برای آماده‌سازی دستگاه و چرخ جهت کالیبراسیون دقیق دستگاه بالانس چرخ هستند که باید بادقت انجام شوند تا نتایج کالیبراسیون معتبر و دقیق باشند. در صورت نیاز به خرید دستگاه بالانس درجا می‌توانید به سایت بازرگانی افضلی مراجعه کنید.

مرحله 2 – نصب چرخ روی دستگاه

• ابتدا یک فک کونیک متناسب با قطر داخلی رینگ فلزی چرخ که یکی از لوازم جانبی چرخ خودرو است را روی محور رزوه‌دار دستگاه قرار دهید. در برخی مدل‌ها علاوه بر فک کونیک، فنر نگهدارنده نیز استفاده می‌شود که باید به‌درستی نصب شود.
• چرخ را به‌آرامی و بادقت روی محور دستگاه قرار دهید به‌طوری‌که آسیبی به رینگ یا لاستیک وارد نشود. ابتدا چرخ به‌صورت شل روی محور قرار می‌گیرد.
• سپس کونیک دوم مناسب با سایز داخلی رینگ را روی محور قرار دهید تا چرخ کاملاً فیت شود.
• مهره پاپیونی را روی شفت رزوه‌دار دستگاه ببندید و با چرخاندن آن، کونیک و چرخ را محکم کنید. مهره را با دست یا آچار محکم کنید، اما دقت کنید که چرخ را بیش از حد سفت نکنید؛ یک سفتی معمولی و محکم کافی است.
• پیش از شروع بالانس، اطمینان حاصل کنید که چرخ بدون هیچ لغزش و انحرافی به طور ایمن روی دستگاه نصب شده است، زیرا نصب نادرست باعث خطا در نتایج بالانس می‌شود.
• همچنین پیش از نصب، وزنه‌های قدیمی چرخ را بردارید و کلاهک‌های مرکزی را جدا کنید تا تعادل چرخ به‌درستی انجام شود.
• در نهایت، وضعیت چرخ را از نظر ترک، آسیب یا سایش نامنظم بررسی کنید تا مشکلات ساختاری باعث خطا در بالانس نشود.

مطلب پیشنهادی: علائم بالانس نبودن چرخ خودرو و نحوه تشخیص آن

مرحله 3 – وارد کردن مشخصات چرخ به دستگاه

در این مرحله باید مشخصات دقیق چرخ را بر اساس پنل دیجیتال دستگاه وارد کنید تا بالانس به‌درستی انجام شود.

• انتخاب مود کاری دستگاه: ابتدا حالت کاری دستگاه را انتخاب کنید که معمولاً شامل حالت‌های داینامیک (Dynamic)، استاتیک (Static) و آلومینیوم (Alu یا Alloy) است. برای چرخ‌های معمولی سواری، حالت داینامیک مناسب است.
• واردکردن فاصله چرخ تا دستگاه (فاصله محور): با استفاده از خط‌کش کشویی که روی بدنه دستگاه تعبیه شده، فاصله بین چرخ نصب شده روی محور و بدنه دستگاه را اندازه‌گیری کنید. این عدد معمولاً به میلی‌متر وارد می‌شود و باید در حالت «A» پنل وارد شود. در برخی دستگاه‌های پیشرفته این اندازه‌گیری به‌صورت خودکار انجام می‌شود.
• واردکردن عرض لاستیک: پس از تغییر حالت پنل به «B»، عرض لاستیک را با خط‌کش منقاری یا کولیس دیجیتال اندازه‌گیری کرده و وارد دستگاه کنید. این عدد نیز معمولاً به میلی‌متر است.
• واردکردن قطر رینگ: قطر رینگ را که معمولاً روی رینگ یا لاستیک به‌صورت اینچ درج شده است، در حالت «d» وارد کنید. در دستگاه‌های اتوماتیک، این مرحله ممکن است حذف شود؛ زیرا دستگاه قطر را خودکار تشخیص می‌دهد.
• بررسی سفر بودن کادرهای نمایشگر: قبل از واردکردن مشخصات، اطمینان حاصل کنید که هر دو عدد نمایش‌داده‌شده برای بالانس بخش داخلی و خارجی چرخ روی صفر تنظیم شده باشند.
• ثبت و تأیید اطلاعات: پس از واردکردن تمامی اعداد، آنها را تأیید کنید تا دستگاه آماده انجام عملیات بالانس شود.

مرحله 4 – شناسایی میزان نابالانسی

• پس از واردکردن مشخصات چرخ و آماده‌سازی دستگاه، با فشردن کلید استارت، موتور دستگاه شروع به چرخش محور و چرخ می‌کند. در این زمان چرخ با سرعت مشخصی می‌چرخد و دستگاه به‌دقت میزان عدم تعادل را اندازه‌گیری می‌کند.
• در زمان چرخش، به‌هیچ‌عنوان نباید به چرخ یا دستگاه دست بزنید، زیرا این کار باعث اختلال در اندازه‌گیری و خطا در تشخیص نا بالانسی می‌شود.
• پس از پایان چرخش، دستگاه به طور خودکار توقف می‌کند و روی صفحه نمایشگر دیجیتال، دو عدد نمایش داده می‌شود که نشان‌دهنده میزان نا بالانسی چرخ است.
• این دو عدد معمولاً در دو کادر مجزا ظاهر می‌شوند: کادر بیرونی (معمولاً سمت راست) مربوط به وزن مورد نیاز برای بالانس در سمت بیرونی چرخ و کادر درونی (معمولاً سمت چپ) مربوط به وزن مورد نیاز در سمت داخلی چرخ است.
• برای مثال، اگر نمایشگر عدد ۱۵ گرم در کادر بیرونی و ۴۰ گرم در کادر درونی نشان دهد، یعنی چرخ به وزنه ۱۵ گرمی در قسمت بیرونی و وزنه ۴۰ گرمی در قسمت داخلی نیاز دارد تا تعادل کامل برقرار شود.
• مقدار نا بالانسی معمول قابل‌قبول زیر ۱۰ تا ۱۲ گرم است و مقادیر بالاتر نشان‌دهنده نیاز به نصب وزنه‌های بالانس برای اصلاح عدم تعادل است.
• این مرحله بسیار مهم است؛ چون تعیین می‌کند که وزنه‌ها در کدام قسمت چرخ و با چه مقدار باید نصب شوند تا لرزش و مشکلات ناشی از نا بالانسی رفع گردد

علائم بالانس نبودن چرخ (مرتبط با شناسایی نا بالانسی)

• لرزش فرمان در سرعت‌های بالای ۸۰ تا ۹۰ کیلومتر در ساعت یکی از اصلی‌ترین نشانه‌های نا بالانسی چرخ است.
• لرزش در کابین خودرو و سایش غیرمعمول لاستیک‌ها نیز از علائم دیگر است.
• بالانس نبودن چرخ باعث افزایش مصرف سوخت و آسیب به قطعات چرخ می‌شود

مرحله 5 – بالانس کردن چرخ

• پس از شناسایی میزان نا بالانسی چرخ توسط دستگاه، وزنه‌های بالانس مناسب را بر اساس اعداد و نقاط مشخص شده توسط دستگاه انتخاب کنید. این وزنه‌ها معمولاً از جنس سرب یا فلزات مشابه و در وزن‌های مختلف تولید می‌شوند.
• ابتدا چرخ را با دست به‌آرامی بچرخانید تا نقطه نا بالانسی دقیقاً در بالاترین موقعیت قرار بگیرد. دستگاه با روشن‌کردن چراغ‌های LED یا نمایشگر دیجیتال، محل دقیق نصب وزنه را به شما نشان می‌دهد.
• وزنه‌ها را در نقاط تعیین شده روی رینگ چرخ نصب کنید. وزنه‌ها ممکن است به‌صورت چسبی یا کلیپسی باشند. برای وزنه‌های کلیپسی، با استفاده از چکش پلاستیکی یا ابزار مخصوص، وزنه را محکم روی لبه رینگ نصب کنید تا در هنگام رانندگی جابه‌جا نشود.
• پس از نصب وزنه‌ها، چرخ را مجدداً روی دستگاه بالانس قرار دهید و عملیات بالانس را تکرار کنید تا مطمئن شوید که نا بالانسی کاملاً رفع شده و دستگاه عددی نزدیک به صفر یا در محدوده مجاز نشان می‌دهد.
• در صورت باقی‌ماندن نا بالانسی، وزنه‌های اضافی را در نقاط مشخص شده نصب کنید و مجدداً تست کنید تا تعادل کامل حاصل شود.
• پس از اطمینان از صحیح بودن بالانس، چرخ را از دستگاه جدا کرده و به خودرو نصب کنید. مهره‌های چرخ را با آچار مخصوص به‌صورت ضربدری و با گشتاور مناسب محکم کنید.
• در نهایت، توصیه می‌کنیم پس از نصب وزنه‌ها و بازگرداندن چرخ به خودرو، به‌صورت آزمایشی رانندگی کنید تا از عملکرد صحیح و عدم لرزش چرخ‌ها در سرعت‌های مختلف اطمینان حاصل کنید.

مرحله آخر – تست پایانی بالانس چرخ

پس از نصب وزنه‌های بالانس در نقاط مشخص شده توسط دستگاه، باید یکبار دیگر چرخ را روی دستگاه قرار داده و تست بالانس نهایی را انجام دهید. در این مرحله دستگاه چرخ را با سرعت می‌چرخاند و میزان تعادل چرخ را مجدداً اندازه‌گیری می‌کند.

• اگر دستگاه در هر دو کادر نمایشگر عدد 0.0 (صفر) را نشان دهد، به این معنی است که چرخ به‌طور کامل بالانس شده و تعادل آن برقرار شده است.
• درصورتی‌که عددی غیر از صفر نمایش داده شود، این نشان می‌دهد که چرخ یا به‌درستی بالانس نشده، یا وزنه‌ها در محل صحیح نصب نشده‌اند، یا ممکن است نقطه دیگری از چرخ نیاز به بالانس مجدد داشته باشد.
• در چنین شرایطی باید وزنه‌ها را بازبینی و در صورت نیاز جابه‌جا یا اضافه کنید و دوباره تست بالانس را تکرار کنید تا عدد صفر حاصل شود. مطلب پیشنهادی: فواید دستگاه بالانس

روش‌های کالیبراسیون دستگاه بالانس چرخ 

۱. کالیبراسیون دستی با رینگ و وزنه کالیبراسیون (روش رایج) 

• ابتدا یک رینگ استاندارد را روی شافت دستگاه نصب می‌کنند.
• سپس با فشار هم‌زمان دکمه‌های F و C یا پارامترهای مشخص شده، دستگاه را وارد حالت کالیبراسیون (CAL) می‌کنند تا چراغ‌ها روشن و عبارت CAL نمایش داده شود.
• دستگاه را استارت می‌زنند تا عدد 100 روی نمایشگر ظاهر شود.
• وزنه کالیبراسیون استاندارد (معمولاً 100 گرم) را روی رینگ نصب می‌کنند.
• دوباره دستگاه را استارت می‌زنند تا عبارت END نمایش داده شود که نشان‌دهنده پایان کالیبراسیون است.
• این روش برای دستگاه‌های بالانس دیجیتال، LED دار، تلویزیونی و نیمه‌سنگین کاربرد دارد.

۲. کالیبراسیون با کیت کالیبراسیون استاندارد (روش آزمایشگاهی)

• در این روش از کیت‌های مخصوص کالیبراسیون استفاده می‌شود که توسط آزمایشگاه‌های معتبر طراحی شده‌اند.
• دستگاه بالانس به همراه کیت به آزمایشگاه منتقل می‌شود.
• کالیبراسیون در دو مرحله انجام می‌شود: ابتدا با کیت و سپس روی خودرو حقیقی.
• پس از تطبیق با دفترچه دستگاه یا نمونه‌های مشابه، دستگاه بدون خطا و با گواهینامه کالیبراسیون تحویل داده می‌شود.
• این روش دقت بالاتری دارد و برای مراکز حرفه‌ای و دستگاه‌های سنگین توصیه می‌شود.
• گواهی کالیبراسیون رسمی و قانونی پس از انجام این روش صادر می‌شود.

۳. کالیبراسیون خودکار یا نیمه‌خودکار در دستگاه‌های پیشرفته

• برخی دستگاه‌های بالانس پیشرفته دارای سیستم لیزری یا سنسورهای اتوماتیک هستند که فاصله و ابعاد چرخ را خودکار اندازه‌گیری می‌کنند.
• این دستگاه‌ها معمولاً با فشردن یک دکمه وارد حالت کالیبراسیون می‌شوند و مراحل بعدی به‌صورت خودکار انجام می‌گیرد.
• این روش سرعت و دقت بالاتری دارد و خطای انسانی را کاهش می‌دهد

کالیبراسیون دستگاه بالانس چرخ دیجیتال

برای کالیبراسیون دستگاه بالانس چرخ دیجیتال، بایستی مراحل زیر را انجام دهید:

1. ابتدا یک رینگ استاندارد را روی شافت دستگاه نصب کنید و مطمئن شوید که به‌درستی و محکم قرار گرفته است.
2. پارامترهای دستگاه شامل فاصله چرخ تا دستگاه (فاصله محور)، عرض رینگ و قطر رینگ را به‌دقت وارد کنید.
3. هم‌زمان کلیدهای F و C را فشار دهید تا چراغ‌های دستگاه روشن شده و عبارت CAL (کالیبراسیون) روی نمایشگر ظاهر شود. این حالت نشان‌دهنده ورود دستگاه به مد کالیبراسیون است.
4. کلید استارت را فشار دهید تا دستگاه شروع به چرخش کند و عدد 100 روی نمایشگر ظاهر شود.
5. وزنه کالیبراسیون 100 گرمی را روی رینگ نصب کنید و دوباره کلید استارت را فشار دهید تا دستگاه عملیات کالیبراسیون را انجام دهد.
6. پس از پایان چرخش، عبارت END یا END CAL روی نمایشگر ظاهر می‌شود که نشان‌دهنده اتمام موفق کالیبراسیون است.
7. وزنه کالیبراسیون را از روی رینگ بردارید و دستگاه آماده استفاده عادی است.

این روش کالیبراسیون برای دستگاه‌های بالانس دیجیتال سواری و نیمه‌سنگین کاربرد دارد و باعث می‌شود دستگاه پس از کارکرد طولانی یا تغییرات محیطی، دقت بالانس خود را بازیابی کند.

ابزارهای مورد نیاز برای کالیبراسیون دستگاه بالانس چرخ

برای انجام کالیبراسیون دستگاه بالانس چرخ، به ابزارها و تجهیزات زیر نیاز دارید:

• رینگ استاندارد: یک رینگ مناسب و استاندارد که برای کالیبراسیون روی شافت دستگاه نصب می‌شود. این رینگ باید سالم و بدون آسیب باشد تا خطا در کالیبراسیون ایجاد نکند.
• وزن کالیبراسیون استاندارد( 100 گرم): وزنه‌ای با وزن مشخص و استاندارد که برای انجام مراحل کالیبراسیون روی رینگ نصب می‌شود و به دستگاه کمک می‌کند تا خطاهای اندازه‌گیری را اصلاح کند.
• کونیک مخروطی و مهره پاپیونی: برای نصب صحیح و محکم رینگ روی شافت دستگاه، استفاده از کونیک‌های متناسب با سایز رینگ و مهره پاپیونی الزامی است تا چرخ بدون لغزش و انحراف ثابت شود.
• ابزار اندازه گیری و ابعاد چرخ: شامل خط‌کش کشویی، کولیس دیجیتال یا ابزارهای مشابه برای اندازه‌گیری دقیق قطر رینگ، عرض لاستیک و فاصله چرخ از دستگاه که باید در دستگاه وارد شود.
• محیط ثابت و بدون لرزش: هرچند محیط یک ابزار نیست، اما برای دقت کالیبراسیون، محیط کار باید ثابت و عاری از لرزش باشد تا اندازه‌گیری‌ها دقیق انجام شود.
• دفترچه راهنمای دستگاه: برای اطلاع از تنظیمات خاص و روش‌های کالیبراسیون دستگاه بالانس چرخ دیجیتال یا مدل‌های دیگر، استفاده از دفترچه راهنما ضروری است.
• کیت کالیبراسیون( اختیاری برای کالیبراسیون آزمایشگاهی): در مراکز تخصصی و آزمایشگاه‌ها ممکن است از کیت‌های مخصوص کالیبراسیون استفاده شود که دقت بالاتری دارند و برای کالیبراسیون حرفه‌ای دستگاه‌ها کاربرد دارد.