یکی از مهم‌ترین مسائلی که قبل رانندگی باید به آن توجه کرد بالانس کردن صحیح چرخ‌ها است. حتماً برای شما این سؤال پیش‌آمده است که بالانس چرخ چیست؟ بالانس چرخ در لغت به معنای توازن و تعادل است و بالانس بودن چرخ خودروها بدین معنی است که وزن خودرو به طور مساوی بین هر چهارچرخ تقسیم میشود تا از لرزش خودرو در هنگام سرعت بالا و سایش ناهموار لاستیک‌ها جلوگیری شود. بالانس کردن چرخ از اهمیت زیادی برخوردار است که در ادامه به‌صورت خلاصه به مزیت‌های بالانس بودن چرخ‌ها اشاره می‌کنیم:
- با بالانس کردن چرخ‌ها، پایداری خودرو در سرعت‌های بالا بیشتر و لرزش خودرو در سرعت‌های بالا کمتر و همچنین به‌راحتی می‌توانید خودرو را در سرعت‌های بالا کنترل کنید.
- با توزیع برابر وزن خودرو بر روی چهارچرخ، راننده در هنگام پیچیدن و ترمزکردن کنترل بیشتری بر خودرو خواهد داشت.
- توزیع یکنواخت وزن خودرو بر روی تایرها از سایش ناهموار آنها جلوگیری کرده و عمر مفید آنها را افزایش می‌دهد.
- بالانس بودن چرخ‌ها باعث میشود خودرو روان‌تر حرکت کند و در نتیجه مصرف سوخت کمتر میشود.
- با بالانس کردن چرخ‌ها از خرابی زودهنگام قطعات داخلی و سیستم جلوبندی خودرو جلوگیری می‌کنید. لرزش‌های ناشی از عدم بالانس بودن چرخ‌ها می‌تواند به سیستم تعلیق، جلوبندی و سایر قطعات خودرو آسیب برساند.
- با کم‌کردن لرزش ناشی از عدم بالانس کردن چرخ‌ها، سرنشینان و راننده خودرو سواری راحت‌تری را تجربه خواهند کرد. با ما همراه باشید در ادامه این مقاله از بازرگانی افضلی به معایب بالانس نکردن چرخ‌ها خواهیم پرداخت.
عدم بالانس نکردن چرخ‌ها
۱. لرزش فرمان در سرعت‌های بالا
به‌هم‌خوردن بالانس چرخ‌ها یعنی وزن خودرو به طور مساوی بین چهارچرخ توزیع نشده است. این عدم توازن در سرعت‌های بالا باعث ایجاد نیروی گریزازمرکز میشود که باعث لرزش فرمان میشود. لرزش ناشی از به‌هم‌خوردن بالانس چرخ‌های جلو در سرعت حدود 90 کیلومتر بر ساعت محسوس نمایان میشود.
۲. سایش غیرمعمول و نامتقارن لاستیک‌ها
به‌هم‌خوردن بالانس چرخ‌ها موجب توزیع نامتقارن وزن خودرو بین لاستیک‌ها میشود و در نتیجه باعث سایش نامتوازن لاستیک‌ها میشود که یک طرف لاستیک احتمالاً بیشتر یا کمتر از طرف دیگر ساییده شود. سایش نامتقارن تایرها نه‌تنها عمر آنها را کاهش می‌دهد، بلکه می‌تواند خطر ترکیدگی لاستیک را نیز افزایش دهد.
مطلب پیشنهادی: علائم بالانس نبودن چرخ خودرو
۳. کاهش پایداری و کیفیت رانندگی
به‌هم‌خوردن بالانس چرخ‌ها می‌تواند منجر به کاهش پایداری خودرو و لرزش شدید آن، به‌ویژه در سرعت‌های بالا شود. زمانی که وسیله نقلیه دچار لرزش شدید میشود، کنترل‌کردن آن توسط راننده سخت خواهد شد و خطر تصادف را افزایش می‌دهد.
۴. صدای غیرعادی از چرخ‌ها
لرزش ناشی از به‌هم‌خوردن بالانس چرخ‌ها می‌تواند فشار زیادی به بلبرینگ‌های چرخ وارد کند. این فشار اضافی می‌تواند منجر به ایجاد صدای بلند از تایرها هنگام رانندگی با سرعت بالا شود. همچنین، چرخش ناهموار لاستیک‌های نامتعادل می‌تواند به کمک‌فنرها و سایر اجزای سیستم تعلیق آسیب برساند.
۵. افزایش مصرف سوخت
وقتی چرخ‌ها بالانس نباشند، وزن خودرو به طور مساوی بین چرخ‌ها تقسیم نمی‌شود. در این حالت، موتور برای به حرکت درآوردن چرخ‌ها نیاز به نیروی بیشتری دارد که منجر به افزایش مصرف سوخت میشود. اتلاف انرژی در موتور به دلیل عدم توازن چرخ‌ها باعث میشود تا برای رسیدن به‌سرعت موردنظر، سوخت بیشتری مصرف کند.
۶. خرابی زودهنگام اجزای سیستم تعلیق
به‌هم‌خوردن بالانس چرخ‌ها می‌تواند فشار اضافی بر سیستم تعلیق خودرو از جمله کمک‌فنرها، فنرها، بلبرینگ‌ها و چرخ‌ها وارد کند. درصورتی‌که مدت‌زمان زیادی از این شرایط بگذرد و به آن رسیدگی نشود باعث سریع‌تر فرسوده‌شدن قطعات شده و باید خیلی سریع آنها را تعویض کرد.
مطلب پیشنهادی: فواید دستگاه بالانس
چرا بالانس چرخ‌ها به هم میخورد؟
به‌هم‌خوردن بالانس چرخ‌ها احتمالاً به دلایل متعددی رخ می‌دهد. در زیر به برخی از این دلایل اشاره می‌کنیم:
- تولید غیراستاندارد لاستیک توسط سازنده آن: احتمالاً برخی از لاستیک‌ها از ابتدا به‌صورت نامتعادل تولید شوند، یعنی وزن و ابعاد آنها به طور یکنواخت توزیع نشده باشد.
- نصب نادرست تایر بر روی رینگ: اگر تایرها به‌درستی روی رینگ نصب نشوند، باعث به‌هم‌خوردن بالانس چرخ‌ها میشود.
- آسیب‌دیدگی لاستیک‌ها: آسیب‌های جزئی یا جدی مانند ترک یا سوراخ می‌توانند باعث عدم بالانس لاستیک‌ها شوند. برخورد با سرعت‌گیرها، چاله‌ها، یا اشیا دیگر در جاده نیز می‌تواند باعث شکستن قطعات تایر و به‌هم‌خوردن بالانس چرخ‌ها شود.
- کاهش وزنه‌های نصب شده بر روی چرخ‌ها: وزنه‌هایی که برای تعادل لاستیک‌ها استفاده می‌شوند، ممکن است در اثر ضربه یا گذشت زمان جدا شوند.
- شرایط آب‌وهوایی بد: تغییرات آب‌وهوایی، به‌ویژه هوای سرد، می‌تواند باعث انقباض و انبساط لاستیک‌ها و در نتیجه تغییر در فشار باد و تعادل آنها شود.
- گذشت زمان: باگذشت زمان و استفاده از خودرو، چرخ‌ها به دلیل سایش عادی و تغییرکردن ساختار آنها نامتعادل شوند.
- فرسودگی بلبرینگ‌ها و سیستم تعلیق: خرابی در قطعات مرتبط مانند بلبرینگ چرخ‌ها و سیستم تعلیق می‌تواند بر تراز چرخ‌ها و بالانس خودرو تأثیر منفی بگذارد.
معایب بالانس نبودن چرخ‌ها
۱. کاهش ایمنی خودرو در سرعت‌های بالا
تصور کنید در یک جادهٔ خلوت با سرعت بالا در حال رانندگی هستید؛ ناگهان فرمان خودرو شروع به لرزیدن می‌کند و کنترل ماشین دشوار میشود. این سناریو ترسناک می‌تواند ناشی از بالانس نبودن چرخ‌ها باشد. به‌هم‌خوردن بالانس چرخ‌ها در سرعت‌های بالا پایداری خودرو را به‌شدت کاهش داده و احتمال انحراف و ازدست‌دادن کنترل را افزایش می‌دهد. این امر به طور مستقیم ایمنی راننده و سرنشینان را به خطر می‌اندازد و می‌تواند منجر به حوادث ناگوار شود.
۲. افزایش مصرف سوخت به دلیل مقاومت بیشتر تایر
بالانس نبودن چرخ‌ها باعث میشود تایرها به طور یکنواخت با سطح جاده در تماس نباشند. نامتعادل بودن تماس لاستیک‌ها با سطح جاده، مقاومت چرخشی تایرها را افزایش می‌دهد و موتور خودرو برای غلبه بر این مقاومت، نیاز به‌صرف انرژی بیشتری دارد. نتیجهٔ این فرایند، افزایش قابل‌توجه مصرف سوخت خواهد بود.
۳. سایش نامتقارن و کاهش عمر لاستیک‌ها
وقتی چرخ‌ها بالانس نیستند، فشار به طور مساوی روی سطح لاستیک توزیع نمی‌شود. این توزیع نابرابر فشار باعث میشود بخش‌هایی از لاستیک زودتر از سایر قسمت‌ها ساییده شوند. این سایش نامتقارن نه‌تنها ظاهر لاستیک‌ها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، بلکه عمر مفید آنها را نیز به‌شدت کاهش می‌دهد. در نتیجه، مجبور خواهید بود لاستیک‌های خود را زودتر از موعد تعویض کنید و هزینه‌های بیشتری را متحمل شوید.
۴. آسیب به سیستم تعلیق و فرمان خودرو
لرزش‌های ناشی از بالانس نبودن چرخ‌ها به‌مرورزمان می‌توانند به سیستم تعلیق و فرمان خودرو آسیب برسانند. این لرزش‌ها به قطعاتی مانند بلبرینگ‌ها، سیبک‌ها، و بوش‌ها فشار وارد کرده و باعث فرسودگی و خرابی آنها می‌شوند. تعمیر یا تعویض این قطعات می‌تواند هزینه‌بر باشد.
۵. کاهش کیفیت رانندگی و لرزش‌های مداوم
رانندگی با خودرویی که چرخ‌های آن بالانس نیست، تجربه‌ای ناخوشایند است. لرزش‌های مداوم فرمان و بدنه خودرو نه‌تنها باعث خستگی راننده می‌شوند، بلکه تمرکز او را نیز کاهش می‌دهند.
۶. افزایش احتمال ترکیدن تایر در شرایط سخت
نامتعادل بودن لاستیک‌ها به دلیل توزیع نابرابر فشار بر روی آنها، تایرها را بیشتر در معرض خطر ترکیدگی قرار می‌دهد، به‌ویژه در شرایط سخت مانند سرعت‌های بالا، حمل بار سنگین، یا رانندگی در جاده‌های ناهموار.
بهترین روش‌های بالانس چرخ خودرو
بهترین روش بالانس چرخ خودرو، بسته به نوع خودرو، وضعیت لاستیک‌ها و البته میزان دقت موردنیاز، می‌تواند متفاوت باشد. به‌طورکلی، سه روش برای بالانس چرخ‌ها وجود دارد: استاتیک، دینامیک و بالانس درجا
- بالانس استاتیک: در این روش که به “ایستا” نیز معروف است، چرخ روی یک محور افقی قابل گردش نصب میشود. اگر چرخ نامتعادل باشد، به دلیل وزن بیشتر، قسمت سنگین‌تر پایین قرار می‌گیرد. برای ایجاد تعادل، وزنه‌های مناسب در نقطه مقابل و بالای رینگ نصب می‌شوند تا عدم تعادل از بین برود. بالانس استاتیک برای چرخ‌های سبک‌تر یا زمانی که عدم تعادل خیلی شدید نیست، مناسب است. این روش برای سرعت‌های بالا کارایی چندانی ندارد و دقت آن نسبت به روش‌های دیگر کمتر است.
- بالانس دینامیک: این روش که به “پویا” نیز شناخته میشود، یک گام جلوتر از بالانس استاتیک است. در این روش، چرخ به یک دستگاه دینامیک متصل شده و با سرعت مشخصی چرخانده میشود. حسگرهای دستگاه، وزن لاستیک و تایر را به‌صورت دقیق در دو سطح (داخلی و خارجی) تحلیل می‌کنند. این داده‌ها برای تعیین نقاطی از چرخ که نیاز به وزنه‌گذاری یا حذف وزن دارند، استفاده میشود. بالانس دینامیک برای خودروهایی که در سرعت‌های بالا حرکت می‌کنند، بسیار مناسب است، زیرا عدم تعادل در این شرایط می‌تواند باعث لرزش فرمان و کاهش کنترل خودرو شود. این روش دقت بالاتری نسبت به استاتیک دارد و برای تمام سرعت‌ها و شرایط رانندگی مناسب است.
- بالانس درجا: در این روش، چرخ ماشین به همراه سایر اجزای سیستم تعلیق و ترمز روی خودرو باقی می‌ماند. لاستیک‌ها به‌صورت فعال چرخانده می‌شوند تا لرزش‌های واقعی ماشین بررسی و اصلاح شوند. این روش برای مواقعی که مشکل لرزش ناشی از اجزای دیگر خودرو مانند دیسک ترمز باشد، کاربرد دارد. بالانس درجا، لاستیک و جلوبندی را با هم بالانس می‌کند. بااین‌حال، به دلیل وجود اصطکاک زیاد، احتمال ایجاد خطا در این روش وجود دارد و دقت آن نسبت به بالانس کامپیوتری پایین‌تر است.
بهترین روش بالانس چرخ‌ها، استفاده از بالانس کامپیوتری و اتوماتیک است. بالانس کامپیوتری به دلیل کالیبره بودن و دقت بالا، بهترین گزینه است.
زمان مناسب برای انجام بالانس چرخ‌ها
زمان مناسب برای انجام بالانس چرخ‌ها بستگی به عوامل مختلفی دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم:
- پس از تعویض لاستیک‌ها: هر زمان که لاستیک‌های خودروی خود را تعویض می‌کنید، باید چرخ‌ها را بالانس کنید. لاستیک‌های جدید ممکن است توزیع وزن متفاوتی نسبت به لاستیک‌های قبلی داشته باشند، و این عدم تعادل می‌تواند باعث لرزش، سایش غیریکنواخت و کاهش عمر مفید لاستیک‌ها شود.
- مشاهده علائم نامطلوب: اگر در حین رانندگی متوجه لرزش فرمان، بدنه خودرو یا سایش غیرمعمول در لاستیک‌ها شدید، این‌ها نشانه‌هایی هستند که باید به فکر بالانس چرخ‌ها باشید. لرزش فرمان معمولاً در سرعت‌های بالا (بیش از ۹۰ کیلومتر در ساعت) بیشتر قابل‌توجه است.
- سرویس‌های دوره‌ای: بسیاری از کارشناسان توصیه می‌کنند که بالانس چرخ‌ها به طور منظم، هر ۱۰۰۰۰ تا ۱۲۰۰۰ کیلومتر، انجام شود. همچنین، اگر به طور مرتب در جاده‌های ناهموار رانندگی می‌کنید، بهتر است فواصل زمانی بین بالانس چرخ‌ها را کوتاه‌تر کنید.
- سایر موارد: علاوه بر موارد فوق، اگر ضربه‌ای به چرخ‌ها وارد شده باشد (مثلاً در اثر برخورد با دست‌انداز یا چاله)، یا اگر متوجه شدید که یکی از وزنه‌های بالانس چرخ از جای خود کنده شده است، باید برای بالانس چرخ‌ها اقدام کنید.
هزینه بالانس چرخ و عوامل تأثیرگذار بر آن
هزینه بالانس چرخ خودرو تحت‌تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد و تعرفه مشخصی برای آن وجود ندارد. بااین‌حال، معمولاً هزینه بالانس هر چرخ بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ هزار تومان برای خودروهای داخلی و معمولی است. برای خودروهای خارجی، این هزینه ممکن است بیشتر باشد. این هزینه بسته به نوع خودرو و آپاراتی که انتخاب می‌کنید متغیر است.
در برخی از آپاراتی‌ها، اگر لاستیک‌ها را از همان‌ها تهیه کنید، بالانس چرخ به‌صورت رایگان انجام میشود. در سال ۱۴۰۱، هزینه بالانس یک چرخ در اکثر تعمیرگاه‌ها بین ۵۰ تا ۸۰ هزار تومان بوده است. هزینه تعویض لاستیک به همراه بالانس چرخ در سال ۱۴۰۲ حدود یک میلیون تومان بوده است. بالانس کردن چرخ‌ها با دستگاه‌های مدرن بهتر است؛ چون این دستگاه‌ها دقت بالاتری دارند.
چگونه از به‌هم‌خوردن بالانس چرخ جلوگیری کنیم؟
- بااحتیاط رانندگی‌کردن: رانندگی در مسیرهای ناهموار و پر از دست‌انداز می‌تواند به‌مرورزمان باعث توزیع نامتوازن وزن خودرو بر روی چرخ‌ها شود و بالانس آنها را به هم بزند. افتادن در چاله‌ها یا برخورد با جدول نیز می‌تواند باعث تغییر زاویه چرخ و ازدست‌رفتن بالانس شود.
- بررسی دوره‌ای فشار باد لاستیک‌ها: تنظیم دوره‌ای و منظم باد لاستیک‌ها می‌تواند از به‌هم‌خوردن بالانس چرخ‌ها جلوگیری کند.
- بازرسی منظم تایرها: حتی یک ضربه جزئی می‌تواند باعث خم‌شدن یا کجی چرخ شود و بالانس آن را به هم بزند. بازرسی منظم چرخ‌ها برای پیداکردن آسیب‌دیدگی آنها می‌تواند باعث شناسایی زودهنگام آنها شود.
- توجه به تغییرات آب‌وهوایی: تغییرات آب‌وهوایی می‌تواند باعث انقباض و انبساط لاستیک‌ها شود.
- جلوگیری از لاستیک‌سایی: سایش لاستیک یکی دیگر از مشکلات ناشی از به‌هم‌خوردن بالانس چرخ‌ها است. دلیل سایش لاستیک، سنگینی وزن خودرو در یک طرف نسبت به‌طرف دیگر است.
- انجام سرویس‌های دوره‌ای: توصیه میشود لاستیک‌ها را هر ۹ تا ۱۳ هزار کیلومتر بالانس کنید و یا زمانی که نشانه‌های عدم بالانس را مشاهده کردید، برای رفع آن اقدام کنید.
آیا بالانس چرخ‌های عقب هم ضروری است؟
بالانس چرخ‌های عقب هم به‌اندازه بالانس چرخ‌های جلو ضروری است. اگرچه ممکن است لرزش ناشی از عدم بالانس بودن چرخ‌های جلو بیشتر در فرمان احساس شود، اما عدم بالانس بودن چرخ‌های عقب می‌تواند باعث لرزش بدنه خودرو به‌ویژه در سرعت‌های بالاتر (مثلاً ۱۲۰ تا ۱۴۰ کیلومتر در ساعت) شود. به‌هم‌خوردن بالانس چرخ‌های عقب می‌تواند منجر به سایش نامتقارن لاستیک‌ها، افزایش مصرف سوخت و آسیب به قطعات سیستم تعلیق شود. برای خرید دستگاه بالا خودرو و یا دریافت لیست قیمت با شماره 09003134345 تماس بگیرید.
